สทวร! พุก parasite ที่อาศัยอยู่ในระบบทางเดินอาหารของสัตว์เลือดอุ่น

สทวร (Subclass: Strigeata) เป็นกลุ่มของปรสิตที่อยู่ในไฟลัม Trematoda ซึ่งเป็นกลุ่มของสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังที่เรียกว่า ไข่ระฆัง (Fluke). พวกมันมีลักษณะเป็นแบนราบ มีลำตัวขนาดเล็กและมักอาศัยอยู่ในร่างกายของสัตว์อื่นโดยการดูดซับสารอาหารจากเหยื่อ ซึ่งอาจจะเป็นปลา สัตว์เลี้ยง หรือสัตว์เลือดอุ่น

วงจรชีวิตของสทวร

วงจรชีวิตของสทวรนั้นซับซ้อนและมักเกี่ยวข้องกับผู้ร่วมหุ้นหลายตัว โดยทั่วไปแล้วมันจะเริ่มต้นจากไข่ที่ถูกปล่อยออกมาจากร่างกายของตัวพา (Definitive host) ซึ่งมักจะเป็นสัตว์เลือดอุ่น เช่น ปลา สุนัข หรือแมว

ไข่เหล่านี้จะฟักเป็นตัวอ่อน (Miracidium) ที่จะว่ายน้ำไปตามน้ำเพื่อค้นหาโฮสต์ระยะกลาง (Intermediate Host) ซึ่งมักจะเป็นหอยทาก

ตัวอ่อน Miracidium จะแทรกซึมเข้าไปในร่างกายของหอยและพัฒนาเป็น Cercaria

Cercaria จะถูกปล่อยออกมาจากหอย และว่ายน้ำไปยังสัตว์อื่นที่เป็นโฮสต์ตัวสุดท้าย เช่น สุนัขหรือแมว โดยจะแทรกซึมเข้าไปในเนื้อเยื่อของร่างกาย

การแพร่กระจาย

สทวรสามารถแพร่กระจายไปยังสัตว์อื่นได้โดยการกินเหยื่อที่ติดเชื้อ ตัวอย่างเช่น หากสุนัขกินปลาที่ติดเชื้อ Cercaria ของสทวร สุนัขก็จะติดเชื้อ สทวร

ผลกระทบต่อสุขภาพของสัตว์

การติดเชื้อสทวรอาจทำให้เกิดอาการป่วยในสัตว์เลือดอุ่นได้ ซึ่งอาการมักขึ้นอยู่กับชนิดของสทวรและจำนวนปรสิตที่อยู่ในร่างกาย

• อาการทั่วไป:
  • เบื่ออาหาร
  • น้ำหนักลด
  • 설사
  • ท้องรุม

ในบางกรณี สทวรอาจทำให้เกิดความเสียหายต่ออวัยวะภายใน เช่น ตับ และลำไส้ ซึ่งอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้

การป้องกันและควบคุม

การป้องกันและควบคุมการติดเชื้อสทวรสามารถทำได้หลายวิธี:

• รักษาสุขอนามัย: ล้างมือให้สะอาดหลังสัมผัสกับสัตว์เลี้ยง

• กำจัดหอยทาก: หอยทากเป็นโฮสต์ระยะกลางของสทวร ดังนั้นการกำจัดหอยทากในบริเวณที่สัตว์เลี้ยงอาศัยอยู่จะช่วยลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ

• ยา驱虫: มียา驱虫ที่สามารถใช้รักษาการติดเชื้อสทวรได้

• การฉีดวัคซีน: ปัจจุบันยังไม่มีวัคซีนสำหรับสทวร แต่มีการวิจัยและพัฒนาอยู่

สาระน่าสนใจเกี่ยวกับสทวร

• สทวรเป็นปรสิตที่แพร่หลายทั่วโลก โดยพบได้ในสัตว์เลือดอุ่นหลากหลายชนิด
• ชนิดของสทวรที่พบได้บ่อยที่สุดในสุนัขและแมวคือ Clonorchis sinensis ซึ่งมักเรียกว่า “fluke ตับ”
• สทวรสามารถมีชีวิตอยู่ในร่างกายของโฮสต์ตัวสุดท้ายได้นานหลายปี

การจำแนก

สทวร (Subclass: Strigeata) เป็นกลุ่มย่อยที่ใหญ่และหลากหลาย ภายในกลุ่มนี้ มีการแบ่งออกเป็นหลายๆวงศ์ (Family) ตามลักษณะทางสัณฐานวิทยาและโฮสต์ที่อาศัยอยู่

ตัวอย่างของวงศ์ที่สำคัญในกลุ่ม สทวร:

• Family Opisthorchiidae: เป็นกลุ่มที่สำคัญในการก่อโรคในมนุษย์และสัตว์เลี้ยง
• Family Heterophyllidae: พบได้ทั่วไปในปลาและสัตว์น้ำอื่นๆ

บทบาทของสทวรในระบบนิเวศ

แม้ว่า สทวร มักถูกมองว่าเป็นปรสิตที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ แต่ก็มีบทบาทสำคัญในระบบนิเวศ

• การควบคุมประชากร: สทวร ช่วยควบคุมจำนวนประชากรของสัตว์เลือดอุ่นที่เป็นโฮสต์ตัวสุดท้าย
• การถ่ายโอนพลังงาน: สทวร เป็นส่วนหนึ่งของห่วงโซ่อาหาร และช่วยถ่ายโอนพลังงานจากสัตว์ที่เป็นเหยื่อไปยังสัตว์ที่เป็นผู้ล่า

สรุป

สทวร เป็นกลุ่มของปรสิตที่มีความหลากหลายและมีความสำคัญทางนิเวศวิทยา แม้ว่าพวกมันจะก่อโรคในสัตว์เลือดอุ่นได้ แต่ก็มีบทบาทสำคัญในการควบคุมประชากรและการถ่ายโอนพลังงาน

การเข้าใจวงจรชีวิตและวิธีการแพร่กระจายของ สทวร เป็นสิ่งสำคัญในการป้องกันและควบคุมการติดเชื้อในสัตว์เลี้ยง

ชนิดของ สทวร	โฮสต์ตัวสุดท้าย	โฮสต์ระยะกลาง
Clonorchis sinensis	มนุษย์, สุนัข	หอยทาก
Heterophyes heterophyes	มนุษย์, แมว	หอยทาก